[1]Nina Angelovska en su primer día como ministra de finanzas de la República de Macedonia del Norte. Fotografía de Ministerio de Finanzas, dominio público.
Nina Angelovska es la primera mujer en la historia en dirigir el Ministerio de Finanzas en Macedonia del Norte. Inmediatamente después de su nombramiento a finales de agosto, recibió ataques de insultos sexistas y misóginos en línea, incluido el del portavoz del principal partido opositor, VMRO-DPNME.
Angelovska [2], de 31 años, es una de los fundadores de la empresa emergente Grouper [3], primer servicio de compras por cupón en línea macedonio. Según su currículum [4], se graduó de la carrera de comercio electrónico como la mejor estudiante de su clase en 2010 y obtuvo un doctorado en ciencias organizacionales y administración en 2016. Ese
mismo año, la revista alemana The Hundert [5] la incluyó en la lista de las cien fundadoras de empresas emergentes exitosas en Europa, y en 2018, apareció en la lista anual «30 menores de 30 años» de la revista Forbes [6], en la categoría de venta al por menor y comercio.
Pero las reacciones que generó el nombramiento de Angelovska se centraron en su edad y apariencia física en detrimento de su experiencia profesional. Y entre todos los ataques en su contra, destacó uno: el del portavoz de VMRO-DPNME, Naum Stoilkovski, que hizo una publicación en Facebook [7] colmada de lenguaje misógino, incluyendo las palabras «chica Džirlo» (un término sexista que se refiere a la desaparecida compañía de telemercadeo Džirlo [8], en cuyos famosos comerciales de televisión durante la antigua Yugoslavia aparecían mujeres modelos) y «chica del grupo» (en alusión a la promiscuidad). La publicación ya fue eliminada, pero generó reacciones negativas
La Red para la Protección contra la Discriminación, coalición de organizaciones que velan por los derechos humanos en Macedonia del Norte, condenó fuertemente [9] los comentarios de Stoilkovski:
Служејќи се со примитивен и омаловажувачки говор, во обидот да се дискредитира министерката за финансии, портпаролот на ВМРО ДПМНЕ ја претставува Министерката како наводно промискуитетна и неспособна жена, чија „вистинска” задача е да ги задоволи сексуалните потреби на мажите политичари, што претставува сеприсутен сексистички стереотип за професионално реализираните жени во сите општествени сфери. (…)
Мажите политичари треба да бидат активни партнери, поддржувачи и промотори за вклучувањето на жените во политичкиот и јавниот живот и за воспоставување на родова еднаквост во сите општествени сфери. Повторуваме дека местото на жената е секаде каде што таа сака да биде, политичката моќ им припаѓа на жените, исто како што грижата за семејството им припаѓа на мажите. Женското учество во јавниот живот е предуслов за развој, благосостојба и демократија.
Од тие причини го повикуваме портпаролот на ВМРО ДПМНЕ Наум Стоилковски да упати јавно извинување за својата шовинистичката, сексистичка и мизогина изјава.
Апелираме до медиумите да не ги пренесуваат, без критички коментар, ваквите сензационалистички и сексистички објави со кои се врши вознемирување и повреда на достоинството на жените и се потхрануваат родовите стереотипи. Ја повикуваме Комисијата за заштита од дискриминација, согласно своите законски овластувања да поведе постапка за заштита од дискриминација по службена должност и да утврди вознемирување врз основа на пол и род.
A través de un discurso primitivo y despectivo, en un intento por desacreditar a la ministra de Finanzas, un portavoz del VMRO-DPMNE presenta a la ministra como una supuesta mujer promiscua e incompetente cuya tarea real es satisfacer las necesidades sexuales de los políticos, estereotipo sexista común de las profesionales en todos los ámbitos sociales (…).
Los políticos necesitan ser socios, partidarios y promotores activos de la inclusión de la mujer en la vida política y pública para asegurar la igualdad de género en todos los ámbitos de la sociedad. Reiteramos que el lugar de la mujer es donde sea que desee estar, que el poder político le pertenece a las mujeres, tal como la responsabilidad del cuidado de la familia pertenece también a los hombres.
Por estas razones exigimos al portavoz de VMRO-DPMNE, Naum Stoilkovski, que ofrezca una disculpa pública por su declaración machista, sexista y misógina.
Solicitamos a los medios que se abstengan de trasmitir –sin comentarios críticos– semejantes declaraciones sensacionalistas y sexistas que causan acoso e insultan la dignidad de las mujeres, y perpetúan el estereotipo de género. Exigimos que la Comisión para la Protección contra la Discriminación, conforme a sus competencias jurídicas, inicie un proceso de oficio para proteger contra la discriminación y determine el acoso sexual y de género.
La ministra de Trabajo y Política Social, Mila Carovska, también reaccionó [10] con aspereza:
Ние жените ќе бидеме се погласни и се поприсутни на јавни клучни позиции каде што се носат одлуки за иднината на државата независно од обидите на шовинистите да го спречат тоа. Заедно ќе се бориме против сексизмот и шовинизмот во нашата држава. (…) Срамно и недолично е однесувањето на портпаролот на ВМРО-ДПМНЕ, Наум Стоилковски. Ова е под секое ниво на политичка култура, под секое ниво на култура воопшто. Никогаш нема да одиме напред ако не го казнуваме и искорениме јавното линчување и етикетирање на жените. Жени продолжуваме уште посилно да се бориме против силите што го влечат назад нашето општество!
Las mujeres serán mas enérgicas y estarán más presentes en los cargos públicos claves donde se tomen decisiones acerca del futuro del estado, independientemente de los intentos machistas para impedirlo. Juntas lucharemos contra el sexismo y el machismo en nuestro país. (…) El comportamiento del portavoz de VMRO-DPMNE Naum Stoilkovski es vergonzoso e inapropiado. Esto se manifiesta en cada nivel de la cultura política, y en cada nivel de la cultura, en general. Nunca avanzaremos a menos que castiguemos y erradiquemos el linchamiento público y el encasillamiento de las mujeres. Mujeres, ¡continuemos luchando aún más fuerte contra las fuerzas que rezagan a nuestra sociedad!
Incluso los miembros del partido de Stoilkovski le reprocharon sus comentarios. La parlamentaria Daniela Rangelova dijo [11] en Facebook: «Condeno enérgicamente cualquier agresión sexista sobre cualquier mujer… conservemos el nivel de comportamiento y detengamos el discurso de odio dirigido a las mujeres». Adicionalmente en Facebook, la parlamentaria Blagica Lasovska escribió [12] que condena todas las formas de discurso de odio y sexismo, sea que provengan de los representantes del Gobierno o de la oposición. «Me mantengo a la vanguardia de los derechos de las mujeres, y la lucha por el respeto hacia ellas y su libertad», añadió.
El VMRO-DPNME consideró que sus no tenían precedentes. Cuando el partido asumió el poder (2006-2017), impulsaron políticas contra el aborto y lanzaron campañas mediáticas sexistas, aunque nunca enfrentaron oposición pública de parte de sus miembros femeninos.
Las organizaciones de mujeres y demás partidos políticos, ministros y el Gobierno [13] de la República de Macedonia del Norte también condenaron públicamente la publicación de Stoilkovski en Facebook.
Jóvenes en importantes cargos públicos en el Gobierno macedonio
Angelovska puede parecer muy joven para dirigir el Ministerio de Finanzas, pero en Macedonia del Norte no es inusual que personas menores de 35 años ocupen cargos gubernamentales de rango superior. En 1991, Ljubčo Georgievski [14], de 25 años, se convirtió en el vicepresidente del país. Un año después, Branko Crvenkovski [15] fue electo primer ministro a la edad de 29 años. Nikola Gruevski [16] fue nombrado ministro de Comercio a los 28 años en 1998, y ministro de Finanzas un año después, antes de convertirse finalmente en primer ministro a la edad de 36 años. Incluyó en su gabinete varias personas de la misma edad o menores de 30 años, como Mile Janakievski [17] y Dime Spasov [18], ambos tenían 28 años cuando asumieron los cargos de ministro de Transporte y Comunicaciones y ministro de Trabajo y Política Social, respectivamente. A diferencia de Angelovska, no se usó la edad de esos jóvenes para desacreditarlos.
En un inicio, Stoilkovski respondió diciendo [19] que sus críticos distorsionaron sus palabras:
Мојот став не се однесуваше на министерката туку се однесуваше на Зоран Заев. Да појаснам, никогаш не сум промовирал сексистички ставови, ниту се дел од мојот карактер и светоглед. Напротив реагирав на прес-конференцијата на која што Зоран Заев ја злоупотреби Нина, новата министерка, да го презентира, по само два дена на таа функција, ребалансот кој што не е нејзин, притоа претставувајќи ја и во потчинета ситуација, да не и дозволи да одговори ниту на новинарско прашање, барем од она што го видов. Апсолутно сметам дека ова е само едно извртување и спин на една изјава која што ја претставува релноста… (…) Групировка е само едно несреќно изведување од нејзината претходна работа. А ‘Џирло девојка’ за оние што не знаат, е основата на она што се нарекува Али експрес трговија…
Mi postura no trató sobre la ministra, sino de Zoran Zaev [primer ministro de Macedonia del Norte]. Para ser claro, nunca he promovido actitudes sexistas, tampoco forman parte de mi carácter y cosmovisión. Al contrario, mi reacción fue por una conferencia de prensa [20] en la que Zoran Zaev maltrató a Nina, la nueva ministra, para que presentara, tras solo dos días en su cargo, el ajuste del presupuesto que no era suyo, mientras la introdujo en una situación de subordinación, sin permitirle contestar una pregunta del periodista, al menos es lo que pude percibir. Creo absolutamente que esto es solo una distorsión y una confusión con respecto a una declaración que representa la realidad… (…) «Gruppirovka» es solo una derivación lamentable de su trabajo anterior (Grouper). «Chica Džirlo», para los que lo ignoran es el cimiento de lo que se denomina comercio Ali Express…
Esa nueva declaración incitó después una nueva ronda de reacciones; intentó nuevamente explicar que malinterpretaron su publicación y se disculpó [21], en caso de haber ofendido a alguien:
Бидејќи и тоа што го кажав не е протолкувано како извинување, еве ќе бидам појасен: изнесената метафора беше погрешно разбрана и протолкувана на погрешен начин, затоа се извинувам ако на некој начин сум предизвикал навреда или таа метафора предизвика навреда на нечии чувства. Како син, брат, сопруг, татко, пријател никогаш не поддржувам ниту пак ќе поддржам сексизам или говор на омраза и останувам застапник за човечките права и слободи. Како човек барам прошка ако ненамерно сум погрешил. Очекувам и овој мој јавен став да биде преземен од медиумите.
Dado que no interpretan lo que dije como una disculpa, seré más claro: la metáfora citada fue malinterpretada y distorsionada, por consiguiente, ofrezco una disculpa si de alguna manera provoqué una ofensa o esa metáfora ofendió la susceptibilidad de alguien. Como hijo, hermano, esposo, padre y amigo nunca apoyo el sexismo ni el discurso de odio, por lo que continúo siendo un defensor de los derechos humanos y las libertades. Como ser humano solicito su perdón si cometí una equivocación de manera inadvertida. Espero que los medios retomen también esta declaración.
[22]Anita Angelovska-Bežovska, directora del Banco Nacional de la República de Macedonia del Norte, y Nina Angelovska, ministra de Finanzas. Foto [22] del Ministerio de Finanzas, dominio público.
Las mujeres a menudo enfrentan discriminación en el lugar de trabajo en Macedonia del Norte. De acuerdo con ONU Mujeres [23]:
Despite significant legal changes, gender gaps [24] and inequalities continue across all levels. Women make up only 39.5 per cent of the employed, earn 17.9 per cent less than men per hour of work, and are 64.2 per cent of the country’s economically inactive population.
Pese a los cambios legales importantes, las brechas de género [24] y las desigualdades persisten en todos los niveles. Las mujeres constituyen solo el 39,5 % de la población trabajadora, generan 17,9 % menos que los hombres por hora de trabajo, y conforman el 64,2 % de la población económicamente inactiva del país.
Los partidos políticos nominan raramente a candidatas mujeres para ocupar cargos importantes. Aunque las cuotas de representación reglamentaria han aumentado el número de parlamentarias [25] de 31 % en 2011 a 38 % en 2018, los hombres siguen dominando el Parlamento. De igual manera en la política municipal [26]: hay 75 alcaldes en el país comparado con solamente seis alcaldesas. Con el nombramiento de Angelovska, la cantidad de ministras ahora aumenta a cinco [27], de los 23 cargos ministeriales.
Como dato interesante, todas las instituciones financieras importantes en Macedonia del Norte ahora son dirigidas por mujeres –el Ministerio de Finanzas, el Banco Nacional (dirigido también por dos vicedirectoras) y la Oficina de Recaudación.